Deze week gaat de film Still Alice in premiere met Oscarwinnares Julianne Moore. Zij vertolkt daarin de rol van een succesvolle hoogleraar aan Harvard die op haar vijftigste wordt geconfronteerd met de ziekte van Alzheimer.
Zij behoort tot de groep jong-dementerenden waarvan er ook in ons land zo’n 20.000 zijn. EenVandaag ging met een van hen - Frans Van Gooswilligen (50) - naar een voorpremiére georganiseerd door het Alzheimercentrum van het VUmc.
President Trump betekent goed nieuws voor Oekraïne en voor Europa. Dat zegt de voormalig Amerikaans gezant voor Oekraïne Kurt Volker in een interview met EenVandaag. Waar oud-president Biden aarzelde, kan Trump juist een doorbraak forceren, verwacht hij.
"President Trump wil niet zwak overkomen, hij wil dat Amerika sterk staat in de wereld." zegt oud-NAVO-ambassadeur voor de VS, Kurt Volker, aan zijn eettafel in Washington. "En dat is goed nieuws voor Oekraïne en voor Europa."
'Aarzelende Biden werkte averechts'
Volker was Amerikaans gezant in Oekraïne tijdens de eerste termijn van president Trump. Volgens hem heeft de aarzelende opstelling van president Biden ervoor gezorgd dat de Russische president Poetin van geen ophouden weet in Oekraïne.
"Als je bang bent voor escalatie, geef je je tegenstander het signaal dat hij kan escaleren. En dat is precies wat er gebeurt. Biden heeft veel militaire hulp gegeven aan Oekraïne, maar het ging altijd erg langzaam en er werden allemaal voorwaarden gesteld aan het gebruik van bijvoorbeeld lange-afstandsraketten. Dat is niet nodig."
Niet dwingen tot snel vredesakkoord
"Poetin ontkent het bestaan van Oekraïne en wil het inlijven bij Rusland", vervolgt Volker. "Dat is een direct gevaar voor Europa. Ik verwacht daarom dat president Trump onmiddellijk zal bellen met Poetin om hem te overtuigen dat hij de oorlog moet stoppen."
Europese zorgen dat Trump de militaire steun aan Oekraïne zal stopzetten, deelt Volker niet. Ook zal Trump Oekraïne niet dwingen tot een snel vredesakkoord, wat neerkomt op capitulatie. "Poetin moet gestopt worden, anders blijft hij een gevaar voor de Europese veiligheid. Er zijn voor 300 miljard dollar aan Russische tegoeden bevroren. Die wil Trump gebruiken om Oekraïne militair te helpen. Dat is belangrijk, want dan kost het de Amerikaanse belastingbetaler geen geld meer en je kunt bijna oneindige steun geven met een lening. Dat zal voor Poetin een signaal zijn dat het geen zin heeft om door te gaan met een oorlog die hij niet kan winnen."
Trump waarschuwde dat NAVO-landen die te weinig geld besteden aan defensie, wat hem betreft aangevallen mogen worden en dat hij ze dan niet te hulp zou schieten. Maar volgens de oud-gezant hoeven we ons geen zorgen te maken dat de Verenigde Staten uit de NAVO stappen.
"Trump wil dat alle landen meer besteden aan defensie, want dat is de belangrijkste garantie om oorlog tegen te gaan. Hij wil ook dat de Amerikaanse bijdrage meer in evenwicht is met de Europese bijdrage, juist om politiek steun te houden voor het bondgenootschap. Dus Trump wil de NAVO sterker maken."
Lovende woorden voor Rutte
Kurt Volker heeft daarbij lovende woorden over de nieuwe topman van de NAVO: oud-premier Mark Rutte. "Hij is een heel goede keus als secretaris-generaal. Hij is grappig, energiek en creatief."
"Hij kent president Trump uit zijn vorige functie en het was slim dat hij meteen op bezoek is gegaan bij Trump in Mar-a-Lago, zijn buitenverblijf. Hij begrijpt dat landen meer moeten bijdragen en is de juiste persoon om dat voor elkaar te krijgen."
Hij was al eens 4 jaar president van de Verenigde Staten en vandaag neemt Donald Trump opnieuw de eed af in het Capitool. Met veel ceremonieel wordt hij beëdigd voor een tweede termijn. We vroegen wat jullie wilden weten over zijn inauguratie.
Verslaggever Tom van 't Einde is op dit moment in de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. en geeft antwoord op jullie vragen.
1. Hoe is de inauguratie van de Amerikaanse president ontstaan?
"De inauguratie van de Amerikaanse president is al zo oud als de Amerikaanse democratie zelf", begint Van 't Einde. "George Washington, de eerste president van de Verenigde Staten, begon er ooit mee en sindsdien is iedere president geïnaugureerd. Het is gewoon een ceremonie om het begin van een nieuw presidentschap te markeren."
De Amerika-verslaggever vertelt dat de ceremonie niet altijd in Washington D.C. werd gehouden. Na de Amerikaanse onafhankelijkheid moest het Capitool, het parlementsgebouw, namelijk nog gebouwd worden. De eerste inauguraties waren daarom in New York en Philadelphia. "Thomas Jefferson was de eerste president die in 1801 in Washington werd geïnaugureerd. Dat was toen wel met iets minder pracht en praal dan nu, want hij ging gewoon te voet naar het Capitool."
2. Trump overleefde afgelopen zomer een moordaanslag, hoe goed wordt hij nu beveiligd?
Trump werd in juli vorig jaar tijdens een campagnebijeenkomst beschoten toen hij op een podium een speech gaf. Een kogel schampte het oor van de - toen nog - presidentskandidaat, maar hij raakte verder niet gewond. Bij de moordaanslag kwam een toeschouwer om het leven, de dader werd meteen doodgeschoten door de bewakingsdienst van Trump.
Volgens Van 't Einde wordt Trump op dit moment 'extreem goed' beveiligd. "Hij werd al goed beveiligd en zeker als president wordt hij vanaf vanmiddag nog veel beter beveiligd. Tegelijkertijd doen ze er hier alles aan om herhaling van wat er afgelopen zomer is gebeurd te voorkomen."
3. Vanwege het winterweer is de ceremonie naar binnen verplaatst, is het daar echt zo koud nu?
Wat de beveiliging van Trump zal helpen, is dat de ceremonie inderdaad naar binnen is verplaatst. Normaal legt de nieuwe president de eed af op de trappen van het Capitool, maar deze keer zal Trump dat doen in de grote 'rotonde'-zaal van het Amerikaanse parlementsgebouw.
De winterse kou in Washington is de reden voor de locatiewijziging. Volgens de weervoorspellingen ligt de temperatuur rond het middaguur lokale tijd, als Trump de eed aflegt, rond de -4 graden. Temperaturen onder het vriespunt zijn in Washington heel gebruikelijk in januari, maar volgens Van 't Einde is het nu 'toch wel echt behoorlijk koud'.
"Ik draag verschillende laagjes en zelfs een thermoshirt en dat is niet zonder reden, want de gevoelstemperatuur is vooral door de wind heel erg laag", vertelt hij. "Daarom is de ceremonie dus naar binnen verplaatst, om te voorkomen dat toeschouwers urenlang buiten in de vrieskou zouden staan." Het is overigens zeker niet voor het eerst dat een president binnen wordt beëdigd: "De laatste keer was de tweede inauguratie van Ronald Reagan in 1985, ook toen vanwege de kou."
4. Trump zal met de hand op de bijbel trouw zweren aan de grondwet, waarom is dat en wat is zo'n belofte waard?
Het is inderdaad een traditie dat de nieuwe president de eed aflegt met de hand op de bijbel, zegt de Amerika-verslaggever. "Trump deed dat 8 jaar geleden en zal dat ook straks weer doen. Hij heeft al laten weten dat hij een bijbel zal gebruiken die hij van zijn moeder heeft gekregen."
Bij het uitspreken van de eed zweert een nieuwe president trouw te blijven aan de Amerikaanse grondwet, maar volgens Van 't Einde is het door zijn plannen en uitspraken nog maar de vraag of Trump zich ook aan die belofte zal houden. "Hij zal doen wat hij veel kiezers heeft beloofd, maar of hij dat nou ook met een Bijbelse gedachte in het hoofd zal doen, dat waarschijnlijk niet. We weten namelijk dat Trump niet bepaald de gelovigste man op aarde is."
"Dat is in tegenstelling tot veel Amerikanen, voor wie de Bijbel wel degelijk heel erg belangrijk is. En dat geldt zeker voor veel mensen die in november op hem gestemd hebben", gaat hij verder. "De Bijbel speelt dan ook niet voor niets een hele belangrijke rol bij de inauguratie van de Amerikaanse president, want veel Amerikanen zitten hier nog steeds elke zondag netjes in de kerk."
5. Waarom kan een persoon die veroordeeld is president van de Verenigde Staten worden?
"Het is eigenlijk heel simpel", zegt Van 't Einde. "Er zijn maar drie eisen waar iemand aan moet voldoen om president te kunnen worden. Diegene moet Amerikaans staatsburger zijn, moet minimaal 35 jaar oud zijn en moet de afgelopen 15 jaar in de Verenigde Staten hebben gewoond."
"Er staat verder niets in de Amerikaanse grondwet, dus ook niets over een veroordeling of een strafblad. Dat maakt gek genoeg helemaal niets uit om het belangrijkste ambt van de wereld te bekleden", gaat hij verder. Terwijl er wel regels zijn voor bijvoorbeeld ambtenaren en militairen. "Als je een strafblad hebt dan mag je hier vaak niet werken voor de publieke sector. Maar dat geldt niet voor het presidentschap, want dat is een politieke functie en die mag iemand 'gewoon' vervullen met een veroordeling achter zijn naam."
info
EenVandaag Vraagt
In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
6. Trump dreigt met de inlijving van Canada en Groenland, hoe serieus moeten we dit nemen?
Van 't Einde legt uit dat hij van Republikeinen al jaren hoort dat de uitspraken van Trump met een korreltje zout moeten worden genomen. "Zij zeggen dat je 'niet te serieus en vooral niet te letterlijk' moet nemen wat Trump allemaal zegt. Dat doen zijn kiezers volgens hen namelijk ook niet. Die zien dit gewoon als onderdeel van een spel: hij is aan het onderhandelen en voert de druk op om andere landen in beweging te krijgen. En ik denk dat ze daar weleens gelijk in zouden kunnen hebben."
Maar volgens de Amerika-verslaggever zegt Trump niet zomaar dat hij bijvoorbeeld Groenland wil 'kopen'. "Ik denk dat hij vooral wil voorkomen dat China of Rusland daar voet aan de grond krijgt. Groenland is geopolitiek een heel strategisch punt dat de VS, maar eigenlijk het hele Westen, nodig heeft voor veiligheid. Trump zegt, en misschien ook wel terecht, dat daar veel meer aandacht voor zou moeten zijn."
En zijn woorden hebben effect, ziet Van 't Einde. "Binnen een paar dagen kondigde Denemarken al aan om 1, 3 miljard euro extra beschikbaar te stellen voor hun eigen defensie om in ieder geval ook Groenland beter te kunnen beschermen." Dat terwijl Trump officieel nog geen president is. "Hij heeft eigenlijk alleen nog maar wat geroepen en het levert toch al meteen wat op. Stiekem is het fascinerend hoe dat dan gaat."
7. Hoe wordt wereldwijd gereageerd op de tweede termijn van Trump, zijn er bijvoorbeeld buitenlandse leiders aanwezig?
"Ik heb het idee dat er wereldwijd wel wat nervositeit is over Trump", zegt de Amerika-verslaggever. "Je ziet dat veel regeringsleiders, maar bijvoorbeeld ook NAVO-baas Mark Rutte, zich toch wel een beetje zorgen maken. Zo van: 'Wat moeten we nou van Trump verwachten? Hij roept van alles, maar gaat hij dat ook waarmaken?' Ze weten niet goed wanneer ze hem serieus moeten nemen."
Tijdens zijn eerste termijn als president werd er door andere leiders nog weleens gelachen om Trump, maar die houding is volgens Van 't Einde verdwenen. "Iedereen neemt hem ontzettend serieus en probeert ook bij hem in een goed blaadje te staan. Dat zag je meteen al na zijn verkiezing: regeringsleiders kwamen toen massaal naar zijn buitenverblijf Mar-a-Lago om met hem te spreken."
Dat is ook te merken aan de gastenlijst van de inauguratie. De ceremonie is traditiegetrouw toch vooral 'een feestje van en voor de Amerikanen zelf', zegt Van 't Einde. "Normaal gesproken zijn daar geen politieke leiders van andere landen bij, hooguit wat buitenlandse diplomaten. Maar nu komen bijvoorbeeld de Italiaanse premier Giorgia Meloni en de Argentijnse president Javier Milei."
Ook onder andere Xi Jinping is uitgenodigd, maar de Chinese leider komt niet, weet hij. "Xi stuurt wel zijn vicepresident, dus er komt deze keer een zware politieke delegatie vanuit Peking naar Washington. Dat is iets wat niet eerder gebeurd is bij een inauguratie. Je ziet daaraan hoeveel er voor veel landen afhangt van de tweede termijn van Trump."